1. Viêm amidan là gì?
Viêm amidan là bệnh lý phổ biến trong các bệnh tai – mũi – họng. Đặc biệt bệnh này thường gặp ở trẻ nhỏ hơn là người lớn. Viêm amidan có thể tái đi tái lại nhiều lần, dễ tác động xấu đến sức khỏe, sinh hoạt của người bệnh.
Amidan là những tế bào lympho đóng vai trò bảo vệ cơ thể chống lại sự xâm nhập của các vi khuẩn. Amidan là nơi sản sinh ra kháng thể IgG quan trọng trong hệ miễn dịch. Chúng được được xem là tấm khiên miễn dịch của vùng họng – miệng. Nó hoạt động mạnh khi trẻ từ độ tuổi 4 – 10. Sau khi con người đến tuổi dậy thì mức độ miễn dịch của amidan sẽ giảm dần và không còn hoạt động mạnh như trước.
Khi vi vi khuẩn xâm nhập ồ ạt và hoạt động mạnh ở mũi họng, amidan phải thực hiện chế độ bảo vệ quá mức nên dẫn đến tình trạng viêm tấy đỏ. Hậu quả của sự dồn lực tiêu diệt vi khuẩn là tại amidan sẽ tập trung nhiều xác vi khuẩn và xác bạch cầu. Chúng mô hoại tử thành các cục mủ rất hôi , thỉnh thoảng rơi ra khỏi amidan. Amidan bị viêm nhiều lần sẽ yếu dần khả năng chống vi khuẩn. Bởi các ổ viêm đã nằm trong amidan, nơi dễ khởi phát thường xuyên các đợt viêm vùng họng. Viêm amidan ở trẻ em chiếm tỷ cao, chúng đa phần là do vi khuẩn gây ra.
2. Các dấu hiệu nhận biết sớm amidan
Dấu hiệu nhận biết sớm amidan sẽ giúp bạn nhanh chóng có biện pháp khắc phục và dứt điểm sớm. Nếu nhẹ có thể uống thuốc còn trầm trọng có thể cắt amidan. Chính vì thế bạn nên theo dõi các dấu hiệu sau đây để phát hiện amidan.
- Khô họng và hơi thở có mùi hôi: Chính vì các vi khuẩn tích tụ trong amidan khiến mũ tồn đọng trong các hốc amidan, Chúng gây tắc nghẽn kèm theo mùi hôi khi thở. Kèm theo các dấu hiệu ngứa họng, khô họng, cảm giác cộm như trong họng có dị vật.
- Amidan phì đại: Triệu chứng này thường gặp ở trẻ em cùng với một số dấu hiệu khác như khó khăn và đau trong việc nuốt, giọng nói ồ, hệ hô hấp không thông thoáng hoặc ngáy khi ngủ. Trường hợp amidan đại phì quá mức có thể dẫn đến rối loạn cộng hưởng hơi thở tiếng nói và nuốt.
- Biểu hiện toàn thân: Amidan, vòm miệng cuống lưỡi có dấu hiệu xuất huyết. Bên trong hốc miệng có những chấm mủ vàng hoặc trắng. Người bệnh trong cổ có hạch bạch huyết, đặc biệt hạch bạch huyết ở thành sau hàm dưới đỏ, sưng to và đau rát. Lúc này lượng tế bào bạch huyết cũng tăng lên nhiều hơn.
- Phản ứng phụ: Khi viêm amidan các chất dịch tiết ra sẽ trôi xuống dạ dày làm các độc tố tiết ra được hấp thụ và gây phản ứng phụ toàn thân như sốt, mệt mỏi, khó tiêu hóa, chán ăn, đau đầu, sụt cân và một số triệu chứng tiêu cực khác.
3. Những biến chứng của viêm amidan
3.1. Áp-xe quanh amidan – Viêm tấy
Viêm amidan tái đi tái lại nhiều lần sẽ dẫn đến áp-xe quanh amidan. Lúc này người bệnh sẽ có triệu chứng sốt cao, đau đầu, khó nuốt, sưng họng nói không ra tiếng, hơi thở có mùi hôi, chảy nước dãi vì không nuốt được.
Độc tố của các liên cầu khuẩn sẽ làm xuất hiện nổi hạch, nổi ban, đau họng, nôn ói, nhức đầu, sốt cao, amidan sưng to, lưỡi đỏ, họng đỏ, nhịp tim đập nhanh. Trường hợp biến chứng nặng có thể gây viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim cấp, viêm nội mạc tim, viêm tai giữa…
3.2. Viêm khớp cấp
Các triệu chứng nóng, sưng, đỏ, đau ở các khớp đầu gối, khớp cổ tay, ngón chân, ngon tay, toàn thân uể oải, mệt mỏi không sức lực. Sau các biến chứng viêm khớp này thường dẫn đến bệnh lý màng tim.
3.3. Viêm cầu thận
Sau khi bị viêm amidan khả năng sẽ dẫn đến viêm cầu thận và chuyển thành viêm thận cấp. Đây là biến trứng nguy hiểm khi bệnh nhân có hiện tượng phù mặt, phù chân nhất là khi mới ngủ dậy.
3.4. Rối loạn nhịp thở khi ngủ
Amidan đại phì sẽ gây biến chứng rối loạn nhịp thở. Nếu cùng lúc có VS đại phì xuất hiện sẽ có triệu chứng ngáy, ngưng thở khi ngủ nghiêm trọng hơn là ngủ không yên giấc, thiếu oxy.
4. Có nên cắt amidan khi bị viêm không?
Có nên cắt amidan khi bị viêm không? khiến nhiều người lo lắng. Bởi các biến chứng có chúng khá nguy hiểm nên làm nhiều bậc cha mẹ lo lắng cho con. Tuy nhiên cắt amidan còn phải tùy theo trường hợp nặng hay nhẹ, chống diễn biến như thế nào.
4.1. Không phải trường hợp nào cũng nên cắt amidan
Trẻ nhỏ là đối tượng thường xuyên gặp phải bệnh lý viêm amidan. Chính vì thế mà các bậc cha mẹ khi thấy con bị viêm amidan vài lần liền đến bác sĩ để cắt amidan cho trẻ. Tuy nhiên quyết định này là không chính xác.
Thực tế chỉ định cắt amidan là rất hạn chế vì như đã nói trên amidan có nhiều lợi ít đối với trẻ nhỏ. Vì thế đa phần khi các bé viêm amidan ở trường hợp nhẹ thì không cần thiết phải cắt. Chỉ khi trường hợp bị viêm nhiễm nhiều, amidan không còn có lợi với sức khỏe thì mới nên cắt amidan. Lúc này người bệnh cần đến bệnh viện tai mũi họng uy tín để các y bác sĩ chuyên khoa tai – mũi – họng chữa trị kịp thời, đúng cách. Theo đó họ có thể chỉ định cắt amidan nếu quá nặng.
4.2. Các trường hợp được chỉ định cắt amidan
Viêm amidan nhiều đợt cấp từ 5 – 6 lần trong vòng một năm. Viêm amidan dẫn đến nhiều biến chứng như viêm xoang, viêm tai giữa. các biến chứng nghiêm trọng như viêm khớp, viêm cầu thận, thấp tim…
Amidan bị sưng phù có kích thước quá lớn cản trở việc ăn uống không nuốt được. Chúng gây ra tình trạng ngáy, ngưng thở lúc ngủ hoặc nhiễm khuẩn làm tái đi tái lại nhiều lần. Amidan hoành hành gây ảnh lớn nghiêm trọng đến cuộc sống người bệnh.
Viêm amidan mạn tính kéo dài, sau khi điều trị nội khoa tích cực trong 4 – 6 nhưng bệnh vẫn không thuyên giảm. Người bệnh vẫn có triệu chứng viêm hạch cổ, đau họng, hơi thở hôi.
Áp-xe quanh amidan và đã từng 1 lần nhập viện điều triệu về vấn đề này.
Cắt amidan còn được chỉ định khi có nhiều ngóc ngách của amidan chứa nhiều dịch tiết gây hôi miệng (sỏi amidan), nuốt vướng hoặc nhận định khối u ác tính.
5. Những lưu ý trước khi cắt amidan
Viêm amidan là bệnh lý có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm. Chính vì thế bạn cần được theo dõi và điều trị sớm. Trong tình huống viêm amidan cấp, tái phát amidan mạn phải đến ngay bác sĩ chuyên khoa tai – mũi – họng chữa trị kịp thời.
Amidan có thể cắt ở bất kỳ độ tuổi nào nhưng thường là sau 4 tuổi. Tuy nhiên nếu amidan quá to gây ngưng thở hoặc biến chứng nguy hiểm thì vẫn phải cắt amidan dù trẻ nhỏ hơn.
Theo đó các đối tượng không được cắt amidan như bệnh nhân có rối loạn đông cầm máu bẩm sinh hoặc mắc các bệnh Hemophilia A, B, C, ung thư máu, suy tủy, xuất huyết giảm tiểu cầu… Việc cắt amidan nên được trì hoãn khi người bệnh đang nhiễm khuẩn toàn thân hoặc tại chỗ, có bệnh mạn tính điều trị chưa ổn định như bệnh lao, cường giáp, tiểu đường… Hoặc các vùng đang có bệnh dịch, phụ nữ trong thời kỳ hành kinh hoặc mang thai.
6. Những lưu ý khi cắt amidan
6.1. Xét nghiệm kiểm tra bệnh lý
Cắt amidan có thể xuất hiện các biến chứng nguy hiểm như cắt sai kỹ thuật, bệnh nhân phản ứng với thuốc mê hay thuốc tê. Cắt chạm mạch máu lớn gây chảy máu không cầm được, bệnh nhân có bệnh rối loạn đông máu…
Chính vì thế trước khi cắt amidan người bệnh cần được xét nghiệm kỹ về các chức năng thận, gan, khả năng đông máu và các bệnh khác. Điều này nhằm hạn chế thấp nhất những tai biến đáng tiếc. Nếu có chỉ định cắt amidan bệnh nhân nên chọn các bệnh viện lớn, có uy tín chuyên khoa tai- mũi -họng. Tuyệt đối không phẫu thuật ở các phòng mạch tư để tránh sự cố đáng tiếc.
6.2. Đến bác sĩ ngay khi thấy bất thường
Sau khi phẫu thuật xong người bệnh cần tuân thủ chế độ ăn uống, vệ sinh răng miệng nghiêm ngặt theo hướng dẫn của bác sĩ. Sau cắt amidan 7 – 10 ngày nếu còn chảy máu thì hãy lập tức đến bệnh viện để bác sĩ kiểm tra và điều trị kịp thời.
Nên hạn chế cắt amidan cho trẻ dưới 5 tuổi vì chúng có thể ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch. Ngoài ra, người lớn hơn 45 tuổi cũng cần hạn chế cắt amidan. Vì nó dễ gây chảy máu do amidan xơ dính hoặc xuất hiện các bệnh lý khác như đái tháo đường, tim mạch, cao huyết áp…
Cắt amidan và những điều cần biết sẽ giúp bạn cập nhật thêm kiến thức hữu ích bảo vệ sức khỏe. Điều này giúp bạn phát hiện và điều trị kịp thời tránh biến chứng nguy hiểm. Vì thế bạn nên quan tâm nhiều hơn đến sức khỏe bản thân cũng như của con cái, người thân. Chúc bạn và gia đình luôn khỏe mạnh và phòng bệnh hiệu quả nhé!
Ngọc Hân